De encyclopedie van Clusius
In Alkmaar werd in de zestiende eeuw een Librije (stadsbibliotheek) gesticht.
Die bibliotheek zat in de Grote Kerk. Er werden allerlei boeken verzameld. De meeste gingen over theologie/godsdienst omdat dat de belangrijkste wetenschap was.
Maar er werden ook boeken verzameld over geschiedenis, rechten en wetenschap. Bijvoorbeeld deze Encyclopedie van Carolus Clusius uit 1605, die in Leiden werd gedrukt.
Clusius studeerde medicijnen, rechten en plantkunde. Hij was de eerste die tulpen in Nederland kweekte. De tulpenteelt hebben we dus aan hem te danken! Maar Clusius deed meer dan exotische bloemen importeren. Hij legde botanische tuinen aan in Leiden en vertaalde boeken over plantenkunde en dierkunde uit het Spaans en Portugees naar het Latijn. Het Latijn was namelijk de taal van de wetenschap.
Verder ontdekte en beschreef hij honderden nieuwe plantensoorten en schreef hij zelf ook boeken.
Deze encyclopedie, die in het Latijn de Exoticorvm libri decem heet, gaat over allerlei planten en diersoorten. Op de afbeeldingen zie je een aantal pagina’s, waarop een Paradijsvogel, verschillende apen en een luiaard te zien zijn. De dieren werden op basis van observatie getekend: de tekenaar had ze in het echt gezien. Levend of dood. In de tekst staat bijvoorbeeld dat de afgebeelde luiaard per schip naar Europa was vervoerd, maar daar dood aankwam. Hij was zelfs al aan het ontbinden! Misschien dat de kop van de luiaard er daarom wat vreemd uitziet?
Dit werk van Clusius gaat over een afgebakend onderwerp. Encyclopedieën waarin werd geprobeerd een overzicht te geven van ‘alle’ belangrijke wetenschappelijke kennis werden in de Verlichting erg populair. Vooral de encyclopedie van Diderot en d’Alembert was populair. Die werd tussen 1750 en 1776 gemaakt.
