Regionaal Archief Alkmaar
Bron

Wetenschapsclub – Physica

Wie in de 18e en 19e eeuw helemaal bij de tijd wilde zijn en meer kennis wilde opdoen, werd lid van een genootschap. In gezamenlijkheid kon nieuwe kennis over maatschappelijke ontwikkelingen en wetenschappelijke ontdekkingen gedeeld, gepubliceerd, gelezen en bediscussieerd worden.

Door het hele land werden genootschappen en sociëteiten opgericht. In Alkmaar richtten twaalf burgers in 1782 een ‘Natuurkundig Genootschap tot aanmoediging van weetlust’ op genaamd: Nemo Solus Satis Sapit (niemand is wijs genoeg alleen).
In de volksmond was dit genootschap vooral bekend onder de naam Physica, dat verwijst naar de natuurwetenschappelijke belangstelling.

Vooraanstaande Alkmaarders werden lid. Zij ontvingen prachtige bewijzen van lidmaatschap waarvan er een aantal hier worden getoond. Zo zien we de inschrijving van de prominente patriot Cornelis van Foreest uit 1786 en bewijzen van lidmaatschap uit het familiearchief van de familie De Lange.

Op het lidmaatschapsbewijs van Cornelis van Foreest kun je lezen met welke doelen Nemo Solus Satis Sapit was opgericht:

- tot aanmoediging van weetlust

- ter aankweeking en uitbreiding der menschelyke Kundigheden

- den tyd, (...) op een nuttige wyze te slyten

Vragen:

  1. Kun je bovenstaande doelen omschrijven in je eigen woorden?
  2. Wat vind je daarvan terug op de afbeeldingen die op de lidmaatschapsbewijzen staan?


Voordrachten

In het familiearchief van familie De Lange vinden we de toekenning van het erelidmaatschap in 1917 aan notaris A.P.H. de Lange. Ook zijn voorouders blijken actieve leden te zijn geweest. De voordrachten, zoals lezingen toentertijd werden genoemd, werden verzorgd door de eigen leden. En het blijkt dat de familie De Lange hier flink aan heeft bijgedragen. Zo is er nog een hele stapel voordrachten te vinden in het familiearchief. Het bevat onderwerpen als de barometer, regenboog, elektriciteit en de staatsschuld.

De afbeeldingen tonen illustraties bij een voordracht over astronomie (sterrenkunde). Het stelsel van de Grieke geleerde Ptolomeus (100 na Chr.) werd vergeleken met dat van de Deens astronoom Tycho Brahe (1546-1601) en Nicolaas Copernicus (1473-1543). Hun ontdekkingen, inzichten en bijdragen aan de wetenschap werden hierin vergeleken, uiteraard geïllustreerd met tekeningen van de redenaar zelf.

Het archief van de club zelf is ook bewaard gebleven.

Herkomst

Datering

13-02-1786

Collectie

Archief van de familie Van Foreest, 1422-1979 // Archief van de Familie De Lange, 1737-1987

Organisatie

Regionaal Archief Alkmaar

Nummer

259 (Foreest) // 727 en 1332 (De Lange)

Link

https://www.regionaalarchiefalkmaar.nl/collecties/archieven/archieven-2/file/5d9f7c81e1413f80907fe6c864e0ea14

Gerelateerde thema's

Verlichting en Democratie

Beschikbare tools

Overzicht van alle tijdlijnen

Overzicht van bron(nen) op de kaart

Alle bronnen