Ooggetuige van de bangste dag
Op 18 september 1573 vielen de Spanjaarden Alkmaar aan. Die dag wordt wel de ‘bangste dag’ genoemd. Hoe de aanval verliep is te lezen in dit ooggetuigenverslag. Het is geschreven door Nanning van Foreest, een voorname Alkmaarse stadsbestuurder. Nanning stond overdag tussen de Alkmaarders op de muren.
’s Avonds schreef hij steeds op wat er die dag gebeurd was.
Die 18de september begonnen Spaanse kanonnen Alkmaar ’s morgens van verschillende kanten te beschieten. De meeste kanonnen stonden bij de Friese Poort en de Rode Toren, aan de noordoostkant van de stad. In de loop van de middag bestormden de Spanjaarden de stad. Bij de Friese Poort en de Rode Toren probeerden ze Alkmaar binnen te komen. De Alkmaarders verdedigden de stad fel. Ook vrouwen en kinderen hielpen mee – ‘seer vyerich’, schrijft Nanning: zeer vurig. In deze passage is te lezen dat ze van alles naar de muren brachten, waarmee de soldaten en andere mannen de Spaanse aanvallers konden bestoken. Met pek en vet bestreken hoepels bijvoorbeeld, die in brand werden gestoken. En kokend water en stenen.
Sommige jongens gooiden ook zelf kiezelstenen en brandende hoepels naar de Spanjaarden. En Nanning van Foreest hoorde soldaten zeggen dat ze zonder de hulp van de vrouwen vast voor de vijand hadden moeten wijken.
De Spanjaarden vielen drie keer aan. Een paar Spaanse vaandeldragers wisten zelfs boven op stadsmuren te komen. Maar steeds dreven de Alkmaarders ze terug. Om zeven uur ’s avonds staakte het Spaanse leger de bestorming. Volgens Nanning waren er tijdens de aanval aan Alkmaarse kant 24 soldaten en dertien burgers omgekomen. Er zouden meer dan vijfhonderd Spaanse doden zijn.
Al in 1574 verscheen een Latijnse versie van het verslag van Nanning van Foreest in druk. Deze Nederlandse vertaling volgde in of na 1580. Het handgeschreven verslag van Nanning van Foreest is niet bewaard gebleven.
Lees hier de beschrijving van Nanning van Foreest van 18 september 1573 (voer de zoekterm 'Nanning van Foreest' in).
